🌏 Region(s): Ryukyu (Okinawa)
ぬぶいん【上いん・登いん・昇いん・陞いん】 : nubuin | define meaning
nubuin
Pronunciation: [nubuiŋ̍]
Definition
Verb
- To go up; to ascend; to climb
- きーんかいぬぶいん【木んかい上いん】
kii nkai nubuin
"to climb a tree"
- きーんかいぬぶいん【木んかい上いん】
- To head towards an urban center (e.g. the capital)
Etymology
Cognate with standard Japanese のぼる【上る・登る・昇る・陞る】 noboru "to go up".
Historical attestations
- Vocabulary of the language spoken at the Great Loo-Choo island, in the Japan Sea (1818), by Herbert John Clifford, records "To, to, up a hill. Noóbooyoong (lit. to climb)", "Climb, to, a pine-tree. Mátsee kee noóbooyoong", "[...] noóboorang, the negative of noóbooyoong, to climb or ascend", "Coming up from below. Nooboóteecoo", "Come up here. Nooboótee coo".
Spelling
| Orthography | Form |
|---|---|
| Kanji | 上いん 登いん 昇いん 陞いん |
| Kana | ぬぶいん |
| Romanization | nubuin |
| Pronunciation (IPA) | [nubuiŋ̍] |
Verb Paradigm
|
|
|
Imperfective |
Perfective |
Negative |
Negative Perfective |
|
Indicative |
PRED |
nubuyun, nubuin |
nubutan |
nuburan |
nuburantan |
|
ATT |
nubuyuru, nubuiru |
nubutaru |
|||
|
Progressive |
PRED |
nubutoon |
nubutootan |
nubuteewuran |
nubuteewurantan |
|
ATT |
nubutooru |
nubutootaru |
|||
|
Causative |
PRED |
nuburasun |
nuburachan |
nuburasan |
nuburasantan |
|
ATT |
nuburasuru |
nuburacharu |
|||
|
Passive and Potential |
PRED |
nuburariyun, |
nuburaritan, |
nuburariran, |
nuburarirantan, |
|
ATT |
nuburariyuru, |
nuburaritaru, |
|||
|
Causative-Passive |
PRED |
nuburasariyun, |
nuburasaritan |
nuburasariran |
nuburasarirantan |
|
ATT |
nuburasariyuru, |
nuburasariraru |
|||
|
Intransitivizing resultative (For transitive verbs only) |
PRED |
nubuteen |
nubuteetan |
nubuteeneen |
nubuteeneentan |
|
ATT |
nubuteeru |
nubuteetaru |
|||
|
Preparatory |
PRED |
nubutoochun |
nubutoochan |
nubuteeukan |
nubuteeukantan |
|
ATT |
nubutoochuru |
nubutoocharu |
|
Form |
Construction |
|
Root |
nubur- |
|
Dictionary |
nubuyun, nubuin |
|
Attributive or Adnominal |
nubuyuru, nubuiru |
|
Apocopated (indicative imperfective) |
nubuyu-, nubui- |
|
Adverbial |
nubui |
|
Volitional-Presumptive |
nubura |
|
Conjunctive |
nubuti |
|
Representative |
nubutai |
|
Imperative |
nuburi, |
|
Conditional |
nuburee |
|
Form |
Construction |
|
Conjecture |
nubuyuru haji, nubuiru haji |
|
So as to... |
nubuyuru gutu, nubuiru gutu |
|
Before... |
nubuyuru mee, nubuiru mee |
|
While... |
nubuyuru qweeda, nubuyuru-qweema, nubuiru qweeda, nubuiru-qweema |
|
Purpose |
nubuyuru tami ni, nubuiru tami ni |
|
Form |
Construction |
|
Request |
nubuti-kwimisooree |
|
Benefactive |
nubuti-kwiin |
|
Completive |
nubuti-neen |
|
Concessive conditional |
nubuti-n |
|
After... |
nubuti-kara |
|
After... |
nubuti-atu |
|
Form |
|
Imperfective |
Perfective |
Negative |
Negative perfective |
|
Desiderative |
PRED |
nubui-busan |
nubui-busantan |
nubui-bushikoo neen, nubui-bushikoo neeran |
nubui-bushikoo neentan, nubui-bushikoo neerantan |
|
ATT |
nubui-busaru |
nubui-busataru |
|||
|
Easy to... |
PRED |
nubui-yassan |
nubui-yassantan |
nubui-yashikoo neen, nubui-yashikoo neeran |
nubui-yashikoo neentan, nubui-yashikoo neerantan |
|
ATT |
nubui-yassaru |
nubui-yassataru |
|||
|
Hard to... |
PRED |
nubui-gurisan |
nubui-gurisantan |
nubui-gurikoo neen, nubui-gurikoo neeran |
nubui-gurikoo neentan, nubui-gurikoo neerantan |
|
ATT |
nubui-gurisaru |
nubui-gurisataru |
|
Form |
|
Imperfective |
Perfective |
Negative |
Negative perfective |
|
Exalting |
PRED |
nubui-misheen, nubu-misheen |
nubui-misheentan, nubu-misheentan |
nubui-misooran, nubu-misooran |
nubui-misoorantan, nubu-misoorantan |
|
ATT |
nubui-misheeru, nubu-misheeru |
nubui-misheetaru, nubu-misheetaru, nubui-misoocharu, nubu-misoocharu |
|
Form |
Construction |
|
While (simultaneously)... |
nubui-gachii |
|
Form |
Construction |
|
Reported past |
nubuyu-tan, nubui-tan |
|
Nominalizing |
nubuyu-shi, nubui-shi |
|
Concessive |
nubuyu-shiga, nubui-shiga |
|
Cause-effect |
nubuyu-kutu, nubui-kutu |
|
Prohibitive |
nubuyu-na, nubui-na |
|
Provisional conditional |
nubuyu-ra nubui-ra |
|
Questions |
nubuyu-ga, nubui-ga |
|
Form |
|
Imperfective |
Perfective |
Negative |
Negative perfective |
|
Polite |
PRED |
nubuyabiyun, nubuibiyun, |
nubuyabitan, nubuibitan |
nubuyabiran, nubuibiran |
nubuyabirantan, nubuibirantan |
|
ATT |
nubuyabiyuru, nubuibiyuru, |
nubuyabitaru, nubuibitaru |
|||
|
Polar questions |
PRED |
nubuyumi, nubuimi |
nubutii |
nuburani |
nuburantii |
Verb paradigms are based off several sources including, but not limited to:
- Funatsu, Yoshiaki. (1988). 美しい沖縄の方言①. [Utsukushii Okinawa no kotoba 1]. ISBN4-905784-19-0.
- Sakihara, Mitsugu. (2006). Okinawan-English Wordbook. University of Hawai'i Press, Honolulu. ISBN: 0824831020.
- Shizato, Rumiko and Iwasaki, Shoichi. (2024). Basic Okinawan: From Conversation to Grammar. University of Hawai'i Press, Honolulu. ISBN: 9780824893651.
意味:のぼる【上る・登る・昇る・陞る】