🌏 Region(s): Ryukyu (Okinawa)
たちゅん【立ちゅん・発ちゅん】 : tachun | define meaning
tachun
Pronunciation: [tat͡ɕuŋ̍]
Definition
Verb
- To stand; to stand up; to get up; to rise
- To pass (time); to spend
- To depart; to set off; to leave
- アメリカんかいたちゅん【アメリカんかい立ちゅん】
amerika nkai tachun
"to depart for America"
- アメリカんかいたちゅん【アメリカんかい立ちゅん】
- To come to mind
Etymology
Cognate with standard Japanese たつ【立つ・発つ】 tatsu "to stand".
Spelling
| Orthography | Form |
|---|---|
| Kanji | 立ちゅん 発ちゅん |
| Kana | たちゅん |
| Romanization | tachun |
| Pronunciation (IPA) | [tat͡ɕuŋ̍] |
Verb Paradigm
|
|
|
Imperfective |
Perfective |
Negative |
Negative Perfective |
|
Indicative |
PRED |
tachun |
tacchan |
tatan |
tatantan |
|
ATT |
tachuru |
taccharu |
|||
|
Progressive |
PRED |
tacchoon |
tacchootan |
taccheewuran |
taccheewurantan |
|
ATT |
tacchooru |
tacchootaru |
|||
|
Causative |
PRED |
tatasun |
tatachan |
tatasan |
tatasantan |
|
ATT |
tatasuru |
tatacharu |
|||
|
Passive and Potential |
PRED |
tatariyun, |
tataritan, |
tatariran, |
tatarirantan, |
|
ATT |
tatariyuru, |
tataritaru, |
|||
|
Causative-Passive |
PRED |
tatasariyun, |
tatasaritan |
tatasariran |
tatasarirantan |
|
ATT |
tanasariyuru, |
tanasariraru |
|||
|
Intransitivizing resultative (For transitive verbs only) |
PRED |
taccheen |
taccheetan |
taccheeneen |
taccheeneentan |
|
ATT |
taccheeru |
taccheetaru |
|||
|
Preparatory |
PRED |
tacchoochun |
tacchoochan |
taccheeukan |
taccheeukantan |
|
ATT |
tacchoochuru |
tacchoocharu |
|
Form |
Construction |
|
Root |
tat- |
|
Dictionary |
tachun |
|
Attributive or Adnominal |
tachuru |
|
Apocopated (indicative imperfective) |
tachu- |
|
Adverbial |
tachi |
|
Volitional-Presumptive |
tata |
|
Conjunctive |
tacchi |
|
Representative |
tacchai |
|
Imperative |
tati, |
|
Conditional |
tatee |
|
Form |
Construction |
|
Conjecture |
tachuru haji |
|
So as to... |
tachuru gutu |
|
Before... |
tachuru mee |
|
While... |
tachuru qweeda, tachuru-qweema |
|
Purpose |
tachuru tami ni |
|
Form |
Construction |
|
Request |
tacchi-kwimisooree |
|
Benefactive |
tacchi-kwiin |
|
Completive |
tacchi-neen |
|
Concessive conditional |
tacchi-n |
|
After... |
tacchi-kara |
|
After... |
tacchi-atu |
|
Form |
|
Imperfective |
Perfective |
Negative |
Negative perfective |
|
Desiderative |
PRED |
tachi-busan |
tachi-busantan |
tachi-bushikoo neen, tachi-bushikoo neeran |
tachi-bushikoo neentan, tachi-bushikoo neerantan |
|
ATT |
tachi-busaru |
tachi-busataru |
|||
|
Easy to... |
PRED |
tachi-yassan |
tachi-yassantan |
tachi-yashikoo neen, tachi-yashikoo neeran |
tachi-yashikoo neentan, tachi-yashikoo neerantan |
|
ATT |
tachi-yassaru |
tachi-yassataru |
|||
|
Hard to... |
PRED |
tachi-gurisan |
tachi-gurisantan |
tachi-gurikoo neen, tachi-gurikoo neeran |
tachi-gurikoo neentan, tachi-gurikoo neerantan |
|
ATT |
tachi-gurisaru |
tachi-gurisataru |
|
Form |
|
Imperfective |
Perfective |
Negative |
Negative perfective |
|
Exalting |
PRED |
tachi-misheen |
tachi-misheentan |
tachi-misooran |
tachi-misoorantan |
|
ATT |
tachi-misheeru |
tachi-misheetaru, |
|
Form |
Construction |
|
While (simultaneously)... |
tachi-gachii |
|
Form |
Construction |
|
Reported past |
tachu-tan |
|
Nominalizing |
tachu-shi |
|
Concessive |
tachu-shiga |
|
Cause-effect |
tachu-kutu |
|
Prohibitive |
tachu-na |
|
Provisional conditional |
tachu-raa |
|
Questions |
tachu-ga |
|
Form |
|
Imperfective |
Perfective |
Negative |
Negative perfective |
|
Polite |
PRED |
tatabiyun, |
tatabitan |
tatabiran |
tatabirantan |
|
ATT |
tatabiyuru, |
tatabitaru |
|||
|
Polar questions |
PRED |
tachumi |
tacchii |
tatani |
tatantii |
Verb paradigms are based off several sources including, but not limited to:
- Funatsu, Yoshiaki. (1988). 美しい沖縄の方言①. [Utsukushii Okinawa no kotoba 1]. ISBN4-905784-19-0.
- Sakihara, Mitsugu. (2006). Okinawan-English Wordbook. University of Hawai'i Press, Honolulu. ISBN: 0824831020.
- Shizato, Rumiko and Iwasaki, Shoichi. (2024). Basic Okinawan: From Conversation to Grammar. University of Hawai'i Press, Honolulu. ISBN: 9780824893651.
意味:たつ【立つ・発つ】、しゅっぱつする【出発する】、うかぶ【浮かぶ】